Adishatz, que dau ací junt un extrèit deu jornau l’Express :

"Les amoureux des langues régionales mécontents

Cette tactique, évidemment, a un gros défaut. En bloquant le texte, les sénateurs de droite mécontentent les amoureux des langues régionales, qui se recrutent aussi dans leur camp. On souhaite notamment bien du plaisir à des élus comme Jean-Pierre Grand (Hérault), Pierre Médevielle (Haute-Garonne), René Danesi et Catherine Troendlé (Haut-Rhin), Fabienne Keller (Bas-Rhin) ou Michel Vaspart (Côte d’Armor). Elus dans des régions où l’attachement à la langue historique est encore fort, ils risquent d’avoir bien du mal à expliquer leur vote. Et ce n’est pas le dépôt, dans le même temps, d’une proposition de loi bâclée visant à "promouvoir les langues régionales" qui modifiera la donne.

Voilà comment le Sénat, autoproclamé "chambre des territoires", a fini par s’opposer à une charte qui cherche à défendre les langues parlées historiquement sur nos territoires. Une contradiction de plus."

Que constati l’aire de Paris qu’a acomanat lo jacobinisme au noste senator locau.

Aquesta vòte deu senat qu’ei lo rebat de la prauba situacion ideologica deu noste país. França, de mes en mes hredolida, que demòra engorgada en ideologias passadistas airetadas de la 3au republica e deu colonialisma.

Miaça de l’unitat nacionau, arreplec comunautari, tornar tà l’èra medievau, pòrta auberta a l’enrasigament de l’arabe en noste país... Tots los arguments costumèrs e provassuts que son estats segotits com espavents entà hòragetar aquesta carta de las lengas minoritàrias. E aquò mercés a la dreta majoritària au senat, mes tanben a l’esquerra sosmaca qui a suenhosament previst de tratar aqueste subjècte solament adara. Perqué n’at a pas volut hèr quan avèva la majoritat au senat, au començar deu mandat de HOLLANDE ? Mistèri politician...
Uei qu’afirmi aquerò : que soi percebut com un Francés de seconda zòna. Lo mié nom de familha qu’ei gascon, la mia maison soca qu’a tanben un nom gascon et que parli aquesta lenga correntament. Que devi doncas concludir, qu’au semblar d’aqueste brabe monde elegit, que soi lo piròc (lo gèrme) d’ua calamitat qui pòt miar a la disparida de França.

1° Comunautarisme : uei lo dia, los defensors de las lengas minoritàrias, gessits per la màger part de la classa mejana cultivada, e’s vòlen extréger deu monde globalisat e víver sonque dab gent deus loés clans etnics ? Que m’estoneré hòrt ; lo multilingüisme qu’aubrèish meslèu l’esperit.
2° Separatisme : regions de qui an embejas d’independéncia e atenen pacientament la carta de las lengas regionaus avant de mautar ? A maugrat deu sué jacobisme exarcerbat França n’ei pas estada eishenja de moviments separatistes... Ne cau pas mesclar nèciament la diversitat linguistica e lo separatisme. Quau que sia, n’i aurà pas james un país per cada entitat linguistica.
3° Concurréncia de l’arabe sus francés en las ciutats ? La carta de la lengas minoritàrias non balha pas drets a la lengas d’importacion. Alavetz, perqué segotir aqueste espaurugalh ? A despart deu subjècte, au lòc de crànher com garias espauridas los locutors arabes de nosta, perque ne pas vése’us com ua oportunitat entà enhortir ligams economics dab lo Magreb ?
4° Tot lo monde qu’a la possibilitat d’aprénguer ua lenga de França. E cau anar mes lonh ? Que pensi que tiò. Sense estatut oficiau hòrt e protector, ua lenga minoritària non pòt pas subervíver en un monde on la ruralitat n’existeish pas mes, on la populacion ei mesclada, on l’esphèra familiau ei esbrigalhada.

França que travèrsa ua gran crisi identitària pramor que s’arrapa a brancas querradas dempuish longtemps. Que se’n va temps de hèr lo doù deu centralisme parisenc, de l’esperit colonialista deu segle XIXau. Lo monde qu’ei en plea mutacion, e no’ns va pas esperar. Ideologicament qu’èm endarrerats, e las nostas pòurs que son sovent caricaturaus. La pòur de las lengas de França que’m hèr pensar a las istòrias de lops deus nostes ajòus.
Capvath la reflexion sus la carta de las lengas minoritàrias, los politicians qu’an perpetuat ua vision hèra estreta de la nosta republica. Bèth dia, que calerà totun que’s pausan aunestament ua question essenciau : e son vertadèrament lo votz deu pòble francés o los instrumentistas d’un sistèma ermetic sense ligam dab los ciutadans deu noste país (dens la loa diversitat) ? Quantas personas e’s senteishen uei lo dia ua fervor entà sosténguer un partit politic ? Ça’m-par chic de monde. N’ei pas estonable quan vesem quin son tratadas questions com aquesta. E sustot quan comprenguem l’essenciau deus programas de la dreta e de l’esquèrra tradicionaus qu’ei de mobilisar sonque tà hèr empach au front nacionau.

Un còp de mes, que devem constatar que ne cau pas aténer gran causa de las institucions nacionaus esclerosadas tà çò qui pertòca la nosta cultura. Alavètz hèm còrda au noste nivèu, sostenguem lo monde associatiu de qui defen la nosta causa, en hèr abstraccion deus clivatges politics airetats deu passat.