La Vlinga [la ‘Blingo]. "La Blingue", la fête patronale de Saint Sever de Rustan (65)

A Saint Sever de Rustan, la fête patronale a lieu le 1er dimanche d’août, fête de Saint Pierre aux Liens, patron de l’Eglise de l’abbaye. Cette fête s’appelle en gascon la Vlinga. Ce mot provient du latin Vinculus (le lien) = vincla puis vingla puis vlinga.
Au XIX, des enfants de SSR nommés Pierre étaient appelés Olien (Saint Pierre aux Liens = Olien).
Arreproèrs de SSR :
Que’s cau mefiar deus pescaires de la Vlinga. Les voleurs profitaient des occupations festives pour voler les oies déguisés en pêcheur.
Lo shagat de la Vlinga. La pluie de la Blingue. La pluie d’orage de début août attendue par grande sècheresse.

Grans de sau

  • Plus précisément vinculum o vinclum, neutre : lien, entrave.
    Au pluriel vincula : fers, chaînes d’où par métonymie prison. Comme souvent, ce pl.n. a été perçu comme un féminin avec l’abandon du genre neutre.
    Il devait donc y avoir une prison dans le coin…

  • Que i avèva d’autes còps ua preson (dinc’au S XVII) a SSR.
    Non pensi pa brica que sia l’explicacion.
    La Hèsta de SSR qu’ei la prumèra dimenche d’Aost, e qu’ei la hèste deu sent-patron de la glèisa : Saint Pierre aux Liens (qu’òm dit tanben a SSR "Saint Pierre es Liens").
    Coma didetz ! Vlinga = vincula = les liens.
    Jo que pensi que d’autes còps lo sent-patron que s’aperava en gascon : Sent Pèr es Vlinga(s) e dab los segles e annadas aqueth dia de hèsta qu’ei devengut LA VLINGA.
    Plan vòste G. Verdier

  • D’acòrd ! De hèit lo nom latin de Saint Pierre aux Liens qu’ei Sanctus Petrus ad Vincula. Com lo mot designa precisament la hèsta patronau, clarament lo vòste explic que deu estar lo bon. (V. tb. FEW vol.14, p. 464)
    (En mei d’aquò l’idea vlinga = preson que pausa un hum de problèmas, e n’explica pas perqué la hèsta e seré aperada atau…)
    — 
    Mes aqueth ad vincula que significa exactament dans les liens (fers, chaînes…) (que s’ageish de la captivitat de sent Pèir a Jerusalèm). Donc l’etimologia damòra a priori* lo plurau neutre vincula vadut lo feminin singular vlinga (formacion correnta en gascon com en francés ; v. per ex. https://fr.wikisource.org/wiki/Grammaire_%C3%A9l%C3%A9mentaire_de_l%E2%80%99ancien_fran%C3%A7ais/Chapitre_3. Lo sens plurau n’ei pas mei comprés en lo mot la vlinga).
    *Formas com *vinculus (masc.) que son tostemps possiblas en latin “vulgar”, mes ne hèn pas besonh aciu.
    La version “ès liens” qu’ei un empront au francés mejan o ancian (ès qu’ei la contraccion de en les = dans les). Que seré interessant de saber com disèvan en gascon avant d’ac francizar. Qu’ei possible e medish probable lo clergat, de latin hregats, que disèn Sanctus Petrus ad Vincula e lo pòble, shens enténer lo mot, dirèctament la vincla vaduda per metatèsi la vlinga.
    Amistats
    J.-Y. Gaubert

  • Simin Palay dens lo raconte "Séguères" (Tros causits) :
    « à Yèr* qu’apèren la Bingle St-Pierre-aux-liens »
    ("Bingle", pas "Blingue")

    *Ger