Sus l’usatge de las particulas enonciativas...

- Ocanah

Adishatz a tots e a totas ! Que soi un joen gascon mei luenh deu son país, e qu’assaji d’apréner la lenga nosta dab lo chic de contiengut que i a sus la tela... Qu’èi ua question sus l’utilizacion de las particulas enonciativas tant com "Que", "Be" o "e". Segon çò qu’èi comprengut, l’usatge de "Que" per las frasas afirmativas qu’ei pro generalizat, mes las particulas interrogativas e exclamativas que’m pareishèn mei localizadas. E avètz arresponsas sus aqueth ? La mia familha qu’ei originària de Shalòssa per exemple - e aquestas particulas son emplegadas acera ?
Merces plan e bona serada a vosautes ! :)

PS : Correccions e punts de lenga que son planvenguts, com l’èi dit qu’apreni enqüèra la lenga...

Grans de sau

  • Adishatz
    En Shalòssa qu’emplégam sustot lo que, mes que pòdetz emplegar be e sustot e.
    Avisar que e vien avant lo vèrbe :
     Aquestas particulas e son emplegadas… ?
     E son emplegadas aquestas particulas… ?
    Tanben, que despareish avant ua vocala. Donc :
     E vòs viéner dab jo ?
    mes :
     As vist aquò ?
     Ès anat au borg ?
    — 
    Lo be que sèrv com exclamatiu :
     Be i a monde aciu donc !
    o tà insistir/ahortir :
     Be va anar. (Mais oui, ça va aller…)
    — 
    Que n’i pòdem hornir :
     Que va anar, ben.
     Be va anar, ja.
    etc.
    — 
    En fèit que i a un haish de causas sus la tela mes que cau horucar hòrt entà se las destutar. Entà léger contienuts de Shalòssa, dejà que pòdetz anar véder los escriuts deu curè Lamaignère / Lamanhèra suu bròi sit de Ph. Dubedout (http://dzt-isto.chez-alice.fr/09_r_lam.htm#oeuvre) e las nòtas sus “la lenga nosta” (http://dzt-isto.chez-alice.fr/37_langu.htm).
    — 
    Tà çò de la lenco en generau, per un qui l’ei enqüèra a apréner que las v’atz dejà plan viradas ce’m sembla… :)

  • Quiò,qu’escrivetz dejà hòrt plan .
    Un detalh :la tresau persona deu singular deu verbe estar qu’ès "èi" en pais biarnès mes "ès" endacòm mèi en Gasconha,lavetz aquesta seconda fòrma qu’es mes generalisada,mes comuna (e emplegada en Xalosse)..

  • Òc mes avisar tanben qu’a l’escriut e destríam èi/ei e ès/es.
    èi = j’ai / ei = il est
    ès = tu es / es = il est
    Segon los endrets la distincion qu’ei/es sustot grafica ; a Mimbasta qu’èi entenut : “Ont es” (où est-il ?) e n’èra pas ni francament è deu fr. vitesse, ni tanpauc é deu fr. raté.

  • 2. GSG

    Ua petita precision totun : èi / ès dab ua e obèrta (èy / ès) n’es pas briga la tresau persona deu singular deu vèrbe estar mès qu’es en vertat la prumèra deu singular deu vèrbe aver. La tresau persona deu singular qu’es ei /es (éy /és) dab ua e barrada. Aquera istoèra d’obertura e de barradura de la vocau e en gascon n’es pas un simple detalh mès qu’es au contrari ua causa importanta se vòlem damorar coërents.

  • 2.Gaby : qu ei tostems avut problemas dab los accents per totas las lengas qui coneixi : ua malautia de las maixantas e qui non se poserá pas guarir jamèi ! Qu es atau.

  • Prumèrament, mercés plan a tots tà aver pres lo temps de’m arrespóner ! E mercés Jan peus ligams, que m’en i vau dar ua uelhada.
    Non sabèvi pas que la fòrma "ei" èra en realitat minoritària a l’escala de la Gasconha, que pensavi lo contrari ! Non sei pas quau d’aqueras duas vau emplegar - que voi parlar la lenga deu territòri deus mens ancèstres, mes tanben m’agradi hèra lo "ei"...

  • Òsca a tu de har l’esfòrt que hèis. E atau, que te les viras plan com cau.
    Jo, en Shalòssa, qu’èi tanben entinut "é", per exemple : "qu’é bèth" => qu’es bèth. Que’s dit tanben en Comenge aquò.
    D’on en Shalòssa, exactament ?

    "E avètz arresponsas sus aqueth" (puishqu’ac demandas) : com ac a dit Jan, "e avetz", ne’s dit pas, ne hicas pas "e" davant ua vocala. E "sus aqueth", que seré meilèu "sus aquò". Se vòs, que’t puish ajudar a progressar dab mails, qu’ac avèn hèit per jo, lavetz, qu’ac puish har preus auts !

  • Ne soi pas de rèsta segur que la forma es e sii dominanta en Shalòssa. Dauger que da las tres formas (é/ei/es) e l’ALF que senhala qu’ei dinc a Hagetmau (punt 684), au bèth miei de Shalòssa.
    Véder la carta ALF 0136 le blé est… (http://lig-tdcge.imag.fr/cartodialect3/carteTheme). Ne serà pas lhèu hòrt recenta, e l’usar qu’a podut fluctuar. Totun be sembla que la separacion ei/es n’ei pas tant Bearn/Lanas com Ador. Jo qu’escrivi a còps en bearnés e mei sovent en shalossés, e qu’emplegui ei en tot cap.
    B’èi entenut a Mimbasta : Ont es ?, e sustot com ac senhala Renaud : qu’e [kə] : Lo pan qu’e bon, com si disóssim simplament : *Lo pan que bon.
    — 
    “Lo parlar de Shalòssa” qu’ei especiau en aquerò, e com sovent qu’ei un díser comòde e reductor per ua realitat pas briga omogenèa. Qu’ei essenciaument sud gascon deu clar, mes que recep influéncias deu gascon negue (Dacs com màger punt d’entrada) e/o armanhaqués (Aire).

  • Correccions e punts de lenga - N’i son pas qu’un punh de detalhòts de bon senhalar. Que sospieiti que n’i agi un parelh qui s’aprenen au clavèr o a la distraccion !

    Adishatz a tots e a totas ! Que soi un joen gascon (-) luenh deu son país, e qu’assagi d’apréner la lenga nosta dab lo chic de contiengut que i a sus la tela... Qu’èi ua question sus l’utilizacion de las particulas enonciativas (-) com "Que", "Be" o "e". Segon (çò) qu’èi comprengut, l’usatge de "Que" per las frasas afirmativas qu’ei pro generalizat, mes las particulas interrogativas e exclamativas que’m pareishen mei localizadas. (-) Avetz arresponsas sus aquò ? La mia familha qu’ei originària de Shalòssa per exemple - (-) aquestas particulas e son emplegadas acerà ?
    Mercés plan e bona serada a vosautes ! :)
    PS : Correccions e punts de lenga que son planvenguts, com ac èi dit qu’apreni enqüèra la lenga...

    Explics
     mei luenh - pensi que vòs díser hòrt luenh, plan luenh
     assajar, assaja, assagi, assagem - alternança de consonantas (j davant a/o/u, g davant e/i). Qu’ei ua règla d’ortografia qui ne càmbia pas arren au sens e dont l’utilitat se poiré discutir, mes aquò rai… síim disciplinats…
     tant com - pensi que vòs díser taus com (telles que)…
     segon çò - en bèth parçan que disen simplament segon qu’èi comprengut… mes segon çò que damòra plan corrècte, au men semblar.
     pareishen, Avetz shens accent au present (pareishèn = paraissaient, Avètz = vous aviez, imperfèit). En Shalòssa s’i ditz meilèu am, atz, mes avem, avetz que sont corrèctes tanben.
     acerà, mercés - just un par d’accents tonics…
     com ac èi dit - com pronom de rapèl, tà ua causa abstrèita, au sud (shalòssa compresa) que s’i emplega ac. Totun com l’èi dit n’ei pas faus ; que serà gascon deu nòrd.

  • Shens voler cercar peus aus eus , en gascon deu nòrd "com" coexista pas demb "lo" coma pr.neutre.
    Am :
    Com ic èi dit
    Com(a) ec èi dit
    Coma au èi dit
    Coma l’èi dit

    Per nòste amic aprenent :
    *M’agradi X (fr. *je me plais X) —> m’agrada X (fr. X me plaît)

  • Òc Jan, e quitament aqueth "ont" es interessènt. A Mesòs, qu’ac disen tanben.

    Que diràn quauques uns lo parlar "shalossés" qu’es un parlar "de transicion" mes... tot parlar, tot punt lingüistic qu’es de transicion, segon jo !

    Preu nòste amic aprenent, vertat qu’i a errors mes que son meninas per un debutant. Que s’ac vau de senhalar les màgers, çò d’aut que son detalhòts que’s puirà corregir d’eth medish chic a chic, e’m pensi.

  • Une question sur les conjugaisons et participes passés dans les Landes :
    Ne faudrait-il pas dire contienut / comprenut / etc. plutôt que les formes avec g (contiengut, comprengut, etc.) ??

  • Renaud - Òc biò, l’amic Ocanah be’s trobarà lo camin shens trabuc. A’u qui escriu "dar-se n’i ua uelhada" ne hè pas mestir nat sostien escolar, sonque encoratjaments e pro :)
    — 
    Estonant tot çò qui’s pòt tirar d’ua quita question de duas sillabòtas, ja. Atau "Ont es ?" que contien au mensh dus hèits de lenco.
    Donc : ont es / qu’e bon tà l’oèst de Shalòssa, e on ei / qu’ei bon tau centre e tà l’èst — a çò qui sembla… Mes qu’ei logic : Mimbasta qu’ei de l’airau de Dacs qui ei obèrt sus la Lana e la Gasconha maritima ; Hagetmau, ciutat un còp èra aisada, qu’èra virada de cap a Biarn.

  • Tà Ocanah :
    Ne soi pas un gran lingüista, mes que diserèi que los enonciatius que s’emplegan sistemeticament au sud de la Gasconha e que crei Shalòssa compresa.
    Mei e van tà capvath (de cap au nòrd) mensh que s’emplegan.
    Se vòs apréner la lenga, on que siis, lo CFPÒC Aquitània que’t pòt ajudar. Vejas ad aquesta adreça : https://www.cfpoc.com/accueil/apprendre-loccitan/formation-a-distance-foad/


Un gran de sau ?

(connexion facultative)

  • Pour créer des paragraphes, laissez simplement des lignes vides.

Ajouter un document

Dans la même rubrique :


 

Sommaire Noms & Lòcs